"Οι παλιοί λένε ότι όταν ο Θεός έφτιαχνε τον κόσμο, πήρε μια χούφτα χώμα και το πέρασε σε σίτα. Το εύφορο πέρασε απ' αυτήν και έγιναν οι κάμποι. Οι πέτρες και τα χοντράδια έπεσαν στη γη και γεννήθηκαν τ' Άγραφα." (Από το βιβλίο-φωτογραφικό λεύκωμα του Τάκη Ντάσιου με τίτλο "Στ' Άγραφα").
Τα Άγραφα είναι μια ιστορική περιοχή και οροσειρά της κεντρικής Ελλάδας, η νότια απόληξη της Πίνδου. Καταλαμβάνουν όλο το βόρειο τμήμα του νομού Ευρυτανίας και το δυτικό του νομού Καρδίτσας και χωρίζονται σε Θεσσαλικά και Ευρυτανικά Άγραφα. Η περιοχή των Αγράφων θεωρείται μια από τις πιο καθαρές περιοχές του πλανήτη μας!!!!
Το όνομα κάθε βουνού στην Ελλάδα έχει συνδεθεί με μύθους, με την ιστορία και την φύση του, έτσι και τα Άγραφα. Όλα τα βουνά είχαν τον δικό τους θεό και γέννησαν τους δικούς τους ήρωες. Τ΄ Άγραφα γέννησαν τον ονομαστό Κατσαντώνη!!!
Ο Αντώνης Κατσαντώνης ήταν ονομαστός κλέφτης, ο οποίος έδρασε επί τουρκοκρατίας στα προεπαναστατικά χρόνια στις περιοχές των Αγράφων, του Βάλτου και του Ξηροποτάμου Αιτωλοακαρνανίας.
Η ελευθερία ήταν ο πρώτος κανόνας ζωής για κάθε Αγραφιώτη και ήταν και αυτή που έδωσε φτερά στον αγώνα τους. Σ' έναν αγνό τόπο που πάσχιζε να ελευθερωθεί γεννήθηκε, ανδρώθηκε και έλαμψε ο Κατσαντώνης, ο πρώτος γιος του μεγαλοτσέλιγκα Γιάννη Μακρυγιάννη που καταγόταν από την Ήπειρο και της Αρετής.
Τα είπαν Άγραφα, γιατί δεν τα κατέγραψαν ποτέ, γιατί εσκεμμένα τα άφησαν έξω από τον χάρτη, γιατί ποτέ τους δεν κατάλαβαν τι γυρεύουν οι άνθρωποι σ' αυτό το απομονωμένο ορεινό σύμπλεγμα, γιατί ήταν το μοναδικό κομμάτι που δεν κατέλαβαν οι Τούρκοι και ποτέ δεν έγραψαν στα φορολογικά τους κιτάπια.
Για να γνωρίσουμε καλύτερα τον τόπο που γέννησε τον Κατσαντώνη πρέπει να τον περπατήσουμε, να τον δούμε από ψηλά και να απολαύσουμε την ομαλή και ευκολοπάτητη κορυφή του Προσηλιακού, ανάμεσα στο χωριό Μάραθο και τ' Άγραφα.
Θα δούμε και τον ποταμό Αγραφιώτη που θα κινηθούμε παράλληλα, ώστε να περάσουμε και τον Καρβασαρά και περίπου σε 7-8 χλμ. θα προσέξουμε στα δεξιά ακριβώς πάνω στο δρόμο, μια μικρή ξύλινη πινακίδα που μας κατευθύνει προς το απίστευτης ομορφιάς φαράγγι "Τρύπα του Αγραφιώτη''. Έχει μήκος περίπου 500-600 μ. και στο στενότερο σημείο του πλάτος περίπου 4- 5 μέτρα. Ακριβώς εκεί στο στενό υπάρχει και ένας εντυπωσιακός καταρράκτης που στάζει σταγόνα-σταγόνα αλλά σε μήκος 30-40 μέτρα.
Αμέσως μετά συναντάμε τη διασταύρωση για το χωριό Άγραφα. Από τα Άγραφα, τα πράγματα είναι τελείως διαφορετικά, καθώς μέχρι το υψίπεδο Καμάρια φτάνει το αυτοκίνητο και η κορυφή από εκεί και πέρα δεν είναι παρά ένας περίπατος.
Από τη κορυφή φαίνεται όσο από κανένα άλλο σημείο των Αγράφων ο τόπος των Κατσαντωναίων. Την περίοδο της Τουρκοκρατίας τα Άγραφα γνώρισαν εξαιρετική ακμή . Οι Οθωμανοί έκριναν ασύμφορη την εγκατάσταση φρουράς για τον στρατιωτικό έλεγχο της περιοχής, θεωρώντας προτιμότερο να παραχωρήσουν στην περιοχή καθεστώς αυτονομίας και να εισπράττουν μία σταθερή φορολογία. Έδρα της αυτόνομης περιοχής των Αγράφων, που απλωνόταν από τα όρια του κάμπου της Καρδίτσας μέχρι τον ποταμό Αχελώο, ορίστηκε το Νεοχώρι. Τα χρόνια που ακολούθησαν η περιοχή αναπτύχθηκε οικονομικά, γεγονός που αποτυπώνεται στις μεγάλες εκκλησίες και μοναστήρια που χτίστηκαν αυτή την περίοδο. Λόγω του κλίματος μεγαλύτερης ελευθερίας και της οικονομικής ανάπτυξης που επικρατούσε, τα Άγραφα προσέλκυσαν ανθρώπους του πνεύματος για να σωθούν από το καθεστώς των Οθωμανών.
Παράλληλα η περιοχή συγκέντρωσε πολλούς φυγάδες που αντιμετώπιζαν προβλήματα με τις οθωμανικές αρχές οι οποίοι συγκρότησαν μαζί με ντόπιους οπλαρχηγούς σώματα κλεφτών. Σε ορισμένους οπλαρχηγούς αυτών των σωμάτων ανατέθηκε από τους Τούρκους η ασφάλεια της περιοχής. Οι ομάδες αυτές αποτέλεσαν τα σώματα των αρματολών. Κλέφτες και αρματολοί πηγαινοέρχονταν στα στα βουνά από τα παλιά μονοπάτια με το πιο ονομαστό την Φιδόσκαλα, που ανεβαίνει από τον Κοκοτό στο Προσηλιακό. Λέγεται φιδόσκαλα γιατι η γραμμή του μοιάζει με την κίνηση του φιδιού, γεμάτη γωνίες ώστε να μην ανεβαίνει κατακόρυφα την πλαγιά. Σε σημείο της φιδόσκαλας σκότωσε ο Κατσαντώνης τον Βεληγκέκα. Από τότε το σημείο εκείνο λέγεται "στου Βελή τη Ράχη". Σύμφωνα με την παράδοση ο Βεληγκέκας , έπειτα από εντολή του Αλή Πασά, συνέλαβε την γυναίκα του Κατσαντώνη Αγγελική και το γιο του Αλέξανδρο με σκοπό να τους μεταφέρει στα Γιάννενα και έτσι να υποχρεωθεί ο ηρωικός κλέφτης να "προσκυνήσει". Ο Βεληγκέκας και οι στρατιώτες του αφού διέσχισαν τα χωριά του Βάλτου κατευθύνθηκαν προς το μοναστήρι της Τατάρνας και στη συνέχεια κατέλυσαν στο χωριό Χρύσου και ο Βεληγκέκας στο σπίτι του Παπασιόμπρα. Από εκεί ο Βεληγκέκας οδήγησε τους άντρες του προς την τοποθεσία που βρισκόταν ο Κατσαντώνης και η ιδιαίτερα φονική μάχη έγινε στην τοποθεσία του Προσηλιάκου,εκεί κοντά στη φιδόσκαλα, ανάμεσα στα χωριά Μάραθο και Χρύσου. Οι άντρες του Κατσαντώνη τους περίμεναν. Κατά τη διάρκεια της μάχης σκοτώθηκε ο Βεληγκέκας άγνωστο από πιο χέρι. Όμως οι διάφορες ιστορικές πηγές καθώς και όλα τα δημοτικά τραγούδια διέσωσαν την πληροφορία ότι το βόλι του Κατσαντώνη ήταν αυτό που προκάλεσε το θάνατό του. Λέγεται ότι οι Τουρκαλβανοί στρατιώτες θάψανε τον αρχηγό τους στην άκρη του διάσελου που είχε γίνει η μάχη κοντά στο χωριό Χρύσω και μάλιστα ότι ο Αλή πασάς ανήγειρε μετά το θάνατό του μεγάλο μνημείο στη μνήμη του από άσπρη πελεκητή πέτρα. Η μάχη στου Προσηλιάκου και ο θάνατος του Βεληγκέκα συνέβησαν στα 1806 ή 1807. 
Από "του Βελή την Ράχη" ο επισκέπτης μπορεί να κατευθυνθεί ξανά προς τα Άγραφα, μέσω των χωριών Μίκρας και Γαβρολισιάδας ή να κατέβει στο υπέροχο Χοντόρρεμα και μέσω του οικισμού Χοντέικα να φτάσει στο χωριό. Το Χοντόρρεμα συνιστάται για μια γνωριμία για ένα από τα αδιατάρακτα ποτάμια των Αγράφων. Ακόμη από την αφετηρία μπορεί κάποιος να βαδίσει στο παλιό μονοπάτι μέχρι τον Καρβασαρά να βρει την γέφυρα του Αγραφιώτη και να πάρει τον δρόμο για το Μοναστηράκι και τη Βαρβαριάδα.
Ακριβώς πάνω από το Μοναστηράκι, στις πλαγιές του βουνού, απέναντι από το χωριό Κοτλιανή βρίσκεται η "σπηλιά του Κατσαντώνη". Εκεί σ’ ένα μικρό ριζοσπήλι στο Σίχνικο Μοναστηρακίου, πάνω στα απόκρημνα αγραφιώτικα βουνά, έδωσε την τελευταία μάχη του, κόντρα στην εξουσία των καιρών του, ο ασυμβίβαστος Κατσαντώνης! Εκεί, βαριά άρρωστος από την ευλογιά κι έχοντας στο πλευρό του μονάχα πέντε πιστούς συμμαχητές και τον αδερφό του Χασιώτη - πιάστηκε αιχμάλωτος από τα πολυπληθή στρατεύματα του Αλή πασά τον Αύγουστο του 1808. Σ' αυτήν την σπηλιά έκλεισε ο ηρωικός κύκλος του Κατσαντώνη.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου